Wat is haptonomie | Wanneer wordt het gebruikt? | Voordelen | Wat verwachten van behandeling? | Risico’s | Waar vind ik een haptonoom of haptotherapeut?
De termen haptonomie en haptotherapie zijn veelgehoorde begrippen binnen de alternatieve gezondheidszorg. Ze verwijzen beiden naar een geneeswijze die behandelden dichter bij hun innerlijke zelf moeten brengen. Lichaam en geest staan zodoende centraal – het in contact staat met je ware gevoel. Een haptonoom probeert dat te bevorderen via gesprekken én lichamelijke aanrakingen.
Wat is haptonomie?
Haptonomie is een wijze om in contact te komen met je gevoel en je diepere zelf. Een omschrijving die samen gaat met de zogenoemde tastzin. Tastzin is het eerste zintuig dat je als mens ontwikkelt: een zintuig dat contacten met gevoelens verbindt. De ontwikkeling daarvan start praktisch direct na de geboorte. Alle aanrakingen met andere mensen die dan plaatsvinden, zoals voeden, wassen en knuffelen, worden door het menselijke lichaam geregistreerd.
Deze aanrakingen zijn van groot belang op je latere ontwikkeling als mens. Ze bepalen wat je op latere leeftijd voelt bij soortgelijke connecties. Sommige aanrakingen leiden tot intimiteit, waar andere juist een gevoel van afstand oproepen. Hoe jij reageert op aanrakingen van anderen, wordt dus bepaald door wat jouw lichaam door de jaren heen heeft opgeslagen.
De meeste reacties vinden plaats zonder dat je er erg in hebt. Als je van iemand weg deinst of juist dichterbij komt, denk je daar doorgaans niet bij na. Maar wat als je dat nou wél zou doen? Verandert dit dan je reactie – of juist niet? Stel je grenzen of laat je alles in z’n beloop? Haptonomie is een manier om daarachter te komen. Een haptonoom haalt de wetmatigheden en onbewuste elementen in het contact met anderen weg, zoals iets doen omdat dat nu eenmaal van je wordt verwacht. En dat kan je als mens verbeteren.
Wat dat betreft, is de naam ook een perfectie omschrijving van wat het begrip inhoudt. Het is namelijk een samentrekking van twee Griekse woorden, hapsis en nomos . Hapsis betekent gevoel of tast . Nomos betekent norm of wet .
Het verschil met haptotherapie
Haptonomie en haptotherapie (vaak verkeerd geschreven als hapnotherapie ) zijn beiden afkomstig van Frans Veldman. De in 2010 overleden fysiotherapeut wordt gezien als de vader van de haptonomie en is de oprichter van de in 1964 opgerichte Academie voor Haptonomie en Kinesionomie. De twee door hem ontwikkelde begrippen verschillen dan ook weinig van elkaar, maar die verschillen zijn er desondanks wel. Die gaan met name over de bijbehorende opleidingen. Haptonomen werken op haptonomische basis en mogen zich, na het volgen van een basisopleiding, haptonoom noemen. Een haptotherapeut heeft een hbo-opleiding afgerond en is daarmee officieel een zorgverlener. De therapeut is, in tegenstelling tot de haptonoom, aangesloten bij een beroepsvereniging, de Vereniging van Haptotherapeuten (VVH).
Bij welke klachten of ziektes wordt het gebruikt?
De alternatieve geneeswijze wordt ingezet bij een veelvoud aan klachten en andere omstandigheden. Een voorbeeld daarvan is bij patiënten met angst voor de bevalling. We noemen dit ook wel zwangerschapshaptonomie. En de hoeveelheid wetenschappelijk bewijs voor het gebruik van de geneeswijze mag dan schaars zijn: in het geval van zwangerschapshaptonomie is de werking wél onderzocht én positief bevonden.
Een onderzoeksteam onderzocht in 2019 het effect van dit soort behandelingen op zwangere vrouwen met bevallingsangsten. Daaruit bleek dat de therapie zorgde voor een afname in angsten onder de deelnemers.
Een tweede, bewezen werking heeft betrekking op patiënten met kanker die behandeld werden met chemotherapie. Een pre-test-post-test wees daarbij uit dat haptotherapie een positieve bijdrage kan leveren aan het welzijn van patiënten die kanker hebben en daarbij een chemotherapie ondergaan. Behandelden gaven onder meer aan verbetering te ontdekken in stemming, levensbetekenis en lichaamsbewustzijn. Het onderzoekt stelt wél dat grotere studies nodig zijn om deze stellingen kracht bij te zetten.
Hoewel er geen sprake is van een bewezen werking zijn er voorbeelden van mensen die aangeven baat te hebben gehad bij haptonomie tijdens de volgende situaties:
• Depressies
• Onverwerkte ervaringen
• Stress
• Hyperventilatie
• Rugpijn
• Buikpijn
• Hoofdpijn
Daarnaast zijn er patiënten die aangeven geleerd te hebben hoe ze zichzelf konden accepteren. Ook het aanvaarden van een ziekte of handicap zijn genoemde redenen voor een start met haptonomiebehandelingen.
Wat zijn de voordelen?
Haptonomie heeft een bewezen werking bij angsten tijdens de zwangerschap en onder kankerpatiënten die zijn behandeld met chemotherapie. Daarbij moet worden opgemerkt dat er in het laatste gevoel meer onderzoek nodig is om dit statement te verstevigen.
Behandelingen met haptotherapie draaien om het contact met elkaar, de beleving van het hier en nu. Het luisteren naar je eigen gevoel staat daarbij continu centraal. Aan de hand daarvan is het de bedoeling dat zowel lichamelijke als psychische klachten verminderen verdwijnen, waardoor de therapie onder meer opduikt bij depressies of onverwerkte ervaringen.
Wat kun je verwachten van een haptonomiebehandeling?
Haptonomiebehandelingen verschillen in duur, wat weer afhankelijk is van de behandelde persoon in kwestie. Het aantal sessies is eveneens verschillend. Een complete therapie bestaat doorgaans uit tien bijeenkomsten.
Een haptonomiebehandeling
Een haptonomiebehandeling bestaat meestal uit drie delen: het opstellen van een behandelplan, de eerste set behandelingen en de vervolgbehandelingen. Mits goed uitgevoerd zorgt de combinatie daartussen voor omgang met problemen als pijn, angst of stress.
Het behandelplan
Het behandelplan is de basis voor het verdere verloop van de behandeling. Daarbij wordt uitgebreid de tijd genomen voor de betreffende problematiek en jouw wensen voor verbetering.
Tijdens de behandeling
Een haptonomiebehandeling wordt vaak verspreid over verschillende sessies. Deze krijgen vorm via het vooraf opgestelde behandelplan. Ze vinden grotendeels plaats in gespreksvorm, maar er komen ook oefeningen bij kijken. Dit zijn bewustwordingsoefeningen die draaien om het begrijpen van het eigenlijk lichaam. Een voorbeeld daarvan is het lopen door een donkere ruimte met gesloten ogen, om zo te signaleren wat er om je heen plaatsvindt. Dat kan dan weer info geven over hoe jij onbewust met bepaalde situaties omgaat.
Meerdere behandelingen
Zoals aangegeven bestaat een behandeling meestal uit meerdere sessies. Daarbij is leidend hoe het in jouw persoonlijke situatie eraan toegaat. Op basis daarvan wordt de therapie als geheel doorgaans meermaals geëvalueerd. Vanzelfsprekend gebeurt dat opnieuw aan de hand van het vooraf opgestelde behandelplan.
Wat kost een haptonomiebehandeling?
Haptonomiesessies zijn mogelijk een zinvolle aanvulling op medische behandelingen. De kosten voor een sessie lopen uiteen en worden onder meer bepaald door de ervaring van de haptonoom of -therapeut in kwestie. Een haptonoom beschikt niet over een hbo-diploma en is meestal goedkoper. Een gemiddelde behandeling kost zo’n €50 tot €90 per sessie.
De meeste verzekeraars vergoeden haptonomiebehandelingen niet standaard, omdat haptonomie onder de alternatieve geneeswijzen valt. Het is dan nodig om een aanvullende verzekering voor alternatieve geneeskunde af te sluiten. De premies daarvoor lopen eveneens uiteen, van tien euro tot honderd euro.
Wat zijn de (beperkte) risico’s?
Een haptonomiesessie is over het algemeen veilig en zonder risico’s. Tenslotte bestaat het grootste deel uit het voeren van gesprekken en komt er verder weinig fysieke interactie bij kijken. Het is wél slim om haptonomie te zien voor wat het is: een alternatieve therapie. Ze zijn volgens de geneeskunde (nog) niet bewezen effectief en dienen daarom te worden opgevat als extraatje bovenop de reguliere zorg. Schakel je huisarts in voor meer vragen.
Waar vind ik een haptonoom of haptotherapeut?
Een professionele haptotherapeut vind je via de Vereniging van Haptotherapeuten, de VVH. Deze vereniging werkt uitsluitend met haptonomen die hun vak beroepsmatig uitoefenen. Kijk op www.haptotherapeuten-vvh.nl voor meer info óf check het praktijkenoverzicht op www.geneesjewijzer.nl
Bronnen
Dolto C. Pre- And Postnatal Support Through Haptonomy. 2018;39(300):24-26. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29335147/
Noble E. Haptonomy. 1996;23(3):181. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8924107/
Knaapen MC. Carrying Hands: Physical Contact With Children Elucidated From the Viewpoint of Haptonomy. 1986;39(8):236-9. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3636020/
Veldman F. Philosophy Behind Science. Confirming Affectivity, the Dawn of Human Life: The Pre-, Peri- And Postnatal Affective – Confirming. Haptonomy Accompaniments of Parents and Their Child. 2001;22(4):295-304. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11524636/
Klabbers GA, Wijma K, Paarlberg KM, Emons WHM, Vingerhoets AJJM. Haptotherapy as a New Intervention for Treating Fear of Childbirth: A Randomized Controlled Trial. 2019;40(1):38-47. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29157055/
Berg van der M, Visser A, Schoolmeesters A, Edelman P, Borne van der B. Evaluation of Haptotherapy for Patients With Cancer Treated With Chemotherapy at a Day Clinic. 2006. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16426798/
Klabbers GA, Wijma K, Paarlberg KM, Emons WHM, Vingerhoets AJJM. Treatment of Severe Fear of Childbirth With Haptotherapy: Design of a Multicenter Randomized Controlled Trial. 2014;14:385. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25293834/
Lees meer over haptonomie:
Waarbij kan haptonomie worden ingezet?
Behandeling op basis van haptonomie
Boeken over haptonomie
Branchevereniging haptonomie
Wil je iets toevoegen aan bovenstaande informatie, of heb je er een vraag over? Stel deze gerust hieronder!